ශ්‍රීලංකාවේ සාඩම්බරය මැනික හමුවීමට දෙසතියකට පමන පෙර රත්නපුරයේ එක්තරා ව්‍යාපාරිකයෙක් රුපියල් කෝටි 3.5ක් ගෙවා නිල් මැණිකක් මිළට ගත්තේය. පසු ඔහු එය රුපියල් කෝටි 4 කට විකුනුවේය.
පත්මරාග වූ කලී ඉතාමත් දුර්ලභ මිල අධික මැණිකකි. ඇහැලියගොඩ මතිවරන කොට්ඨාසයේ නැදුරන සහ එල්ලාවල විශාල ප්‍රමානයේ පද්මරාග ලැබෙන ප්‍රදේශලෙස ප්‍රකටව තිබේ. 1997 වසරේ නැදුරනින් හමුවූ පද්මරාග මැණිකක් රුපියල් ලක්ෂ 70 කට අලවි කෙරිනි.
මේ කාලයේදීම රත්නපුරයට නුදුරු වෙසෙන මැණික් ව්‍යාපාරිකයෙක් කැරට් 85ක් බර ගෙවුඩ මැණිකක් පිලිස්සුවේය. ගැනිම් මිල රුපියල් ලක්ෂ 50ක් වූ එය පිලිස්සීමෙන් පසුව සුන්දර නිල්මැනිකක් බවට පත්විය. මේ නිල් මැණික අයිරිෂ් ජාතින මැණික් වෙලෙන්දෙක් රුපියල් ලක්ෂ 80 කට මිලඳී ගත්තේය. එකල පැල්මැඩුල්ලෙන් හමුවූ “සිල්කි ගෙවුඩ” මැණිකක් රුපියල් ලක්ෂ 140 කටද ඊට වඩා කුඩා සිල්කි ගෙවුඩයක් රුපියල් ලක්ෂ 88 කටද අලවි කෙරිනි. කහවත්තේ නීලගම විශාල ප්‍රමානයේ ගෙවුඩ මැණික් හමුවන ප්‍රදේශයකි. 1990 දශකයේදී නීලගමින් හමුවූ විශාල ප්‍රමනයේ ගෙවුඩ මැණික් අතර රුපියල් ලක්ෂ 600 කට අලවි කෙරුනු ගෙවුඩ මැණිකක්ද, තායිලන්ත ජාතික මැණික් ව්‍යාපාරිකයෙකු රුපියල් කෝටි 91 එකකට මිලදී ගෙවුඩ මැනිකක්ද ප්‍රකටව ඇත. පුෂ්පරාග බහුලවම ලැබෙන්නේ බලංගොඩ ප්‍රදේශයෙනි.
මැණික් ගෙඩි සහ අලි කකුල්-
රත්නපුරයේ මැණික් පතල් වල ඉල්ලම් වලවල් ද ඇත. ඉල්ලම් වලක් යනු මැනික් ඉල්ලම් වලක ආකාරයෙන් පිරී ඇති ස්ථානයකි. ඉල්ලම් වලවල්වල වටිනා මැණික් හමුවන බවට ඇත්තේ ලොකු විස්වාශයකි. ඉල්ලම් වලවල් වල වැඩිපුරම හමු වන්නේ ඇත් අඩි ඉල්ලම්ය. ඇත් අඩි ඉල්ලම වූ කලී ඉල්ලම් පස් ස්ථරයේ ඇතැකුගේ පා සටහන් ආකාරයට ඇති ඉල්ලම් වලවල්ය.
ඉල්ලම් වලවල් පමනක් නොව මැණික් ගෙඩිද මිණිකැට මතුවන අඩවියේදී හමුවේ. මැණික් ගෙඩි යනු මැනික් ගල් විශාල සංක්‍යාවක් එකට ඇලී ගෙඩියක් මෙන් පිහිටා තිබීමයි. කිලෝ ග්‍රෑම් 43.3ක් බ‍රැති කොරන්ඩම් ක්‍රිස්ටල් වර්ගයට අයත් මැණික් ගෙඩියක් කහවත්ත ප්‍රදේශයේ ඉහල පෙලේ මැණික් ව්‍යාපාරිකයෙකු සතුව ඇත. කහවත්ත ප්‍රදේශයේ පතලකින් හමුවූ මැණි ගෙඩියෙහි ගෙවුඩ සහ නිල් මැණික් සම්භාරයක්ම ඇති බවට ප්‍රකටය. කොහෙත්ම මිලක් නියම කරන්නට වත් බැරි මැණික් ගෙඩිය අලවි නිකරන බවද දැනගන්නට ඇත.
මෙබඳු විශාල ප්‍රමානයේ මැණික් ගල් අලවි කෙරෙන්නේද ඒවා පිට රටට යවන්නේද ඉතාමත් හොර රහසේය. එබැවින් විශාල ප්‍රමානයේ මැණික් ගල් පිලිබඳ තොරතුරු පිටතට කාන්දු නොවන තරම්ය.
– පොත පත ඇසුරෙනි.