හදාරන්නන් පෙන්වා දෙන්නේ සමන්දේවාලයේ දියුනුතම යුගය ලෙසට සීතාවක සමය ගත හැකි බවයි. ධම්මාලංකාර හිමියන් සමග එකතුව රාජසිංහ රජතුමන් දෙල්ගමුවෙන් දළඳා සමිඳුන්ව සමන් වෙහෙරට වැඩමවා උත්කර්ෂවත් පෙරහැර 11ක් කරවූ බව සඳහන්වේ. එපමනක් නොව සමන් වෙහෙර අංගසම්පූර්න විහාර සංකීරනයක්, නින්දගම් රාශියක්, දළ ඇතෙක්, දෙවියන් වැඩම වීමට රථයක් පමනක් නොව අනුරාධපුරයෙන් ගෙන්වාගත් බෝ පැල හතරක් රෝපනය කරවන්නටද කටයුතු කල බව පැවසේ.රත්නපුර පානදුර මාර්ගයේ කිලෝමීටර 3ක් පමන ගිය පසු හමුවන දෙවැනි පැරකුම්බා රජතුමන් විසින් ක්‍රි.ව. 1258 මෙම ස්ථානය ආර්ය කාමදේව ඇමතිවරයා ලවා කරවූ බවටයි පිලි ගැන්නේ. සමන් දේවාලය, සමන් වෙහෙර මෙන්ම සබරගමු වෙහෙර ලෙසටද නම් වන මෙම ස්ථානය කෝට්ටේ හතරවන පැරකුම්බා රජතුමන් විසින් තුන්මහල් ලෙසට නිමවා විහාරංග සම්පූරන කරන ලැදැයි සටහන් වන අතර රාජසිංහ රජතුමන්ගේ අභාවයෙන් අනතුරුව කඩා වැදුනු පෘතුගීසීහු සමන් වෙහෙර විනාශ කොට බුද්ධ ප්‍රථිමා දේව ප්‍රථිමා හා සෙල්ලිපි ඇතුලු විශාල පූජා බාන්ඩ ප්‍රමානයක් කලු ගගට ඇද දැමූ අතර තම බල කො‍ටුවක් ඉදිකරන්නට මෙම භූමිය යොදා ගත් බවට තොරතුරු පැවසේ.පසුව දෙවන රාජසිංහ රජතුමා එම බල කො‍ටුව විනාශ කොට වර්ථමානයේ වන දේවාලය නිමවූ බවටයි පිලි ගැන්නේ.
